گام پنجم :

مراجعه به شورای حل اختلاف

پرونده پس از ارسال به شورای حل اختلاف توسط معاونت ارجاع به یکی از شعب مستقر در شورای حل اختلاف مربوطه ارجاع و پرونده ثبت و دفتر شعبه مدارک اسکن شده را پرینت می گیرد و در اصطلاح تشکیل پرونده صورت می پذیرد. این پروسه ممکن است دو یا چند روز به طول انجامد. متقاضی بهتر است پس از ارسال پیامک ارجاع پرونده و یا ابلاغ رفع نقص و در صورت عدم ارسال و یا ابلاغ موارد مذکور پس از چند روز به شورا و شعبه مربوطه مراجعه و پرونده را پیگیری نماید.

گام ششم:

نشر آگهی

پس از تشکیل پرونده و مراجعه به شعبه اصول مدارک به رویت شعبه رسیده و پس از بررسی و ملاحظه اسناد و مدارک تقدیمی و ورثه معرفی شده، کار صدور گواهی انحصار وراثت را از این مرحله به بعد باید به شورای حل اختلاف بسپارید. حالا نوبت همان آگهی معرفی رسیده که احتمالا ‌در مورد آن چیزی شنیده‌اید و یا آن را در یکی از روزنامه‌ها دیده‌اید. مرجع قضایی پس از ملاحظه اسناد و مدارک که ارائه داده‌اید و در صورتی که بهای ترکه بیش ازپانصد میلیون ریال باشد، با هزینه شما در یک روزنامه کثیرالانتشار، تقاضای شما را آگهی می‌کند تا اگر شخص متوفی، وارث دیگری داشته باشد با ملاحظه این آگهی به دادگاه مراجعه کند. پس از گذشت یک‌ماه از تاریخ نشر آگهی درصورتی که کسی به آن اعتراض نکند، بدون تشکیل جلسه رسیدگی و دعوت از وراث، گواهی انحصار وراثت صادر خواهد شد و در صورتی که بهای ترکه کمتر از پانصد میلیون ریال باشد شورا بدون انتشار آگهی به ادله درخواست کننده گواهی حصر وراثت، رسیدگی و گواهی انحصار وراثت صادر می نماید .

تصویر نمونه گواهی انحصار وراثت

گام هفتم:

معترضان به انحصار وراثت

همانطور که مذکور افتاد در صورت وجود معترض و اعلام اعتراض او، مرجع رسیدگی کننده جلسه ای را جهت رسیدگی معین و به معترض و درخواست کننده گواهی اطلاع می دهد و پس از رسیدگی حکم خود را اعلام می نماید. این حکم قابل تجدیدنظر می باشد.
اما سوال مهم این است که: چه اشخاص می توانند به درخواست صدور گواهی انحصار وراثت اعتراض کنند؟
1- یکی از کسانی که می‌تواند اعتراض کند دادستان است؛ دادستان در صورتی تشخیص دهد که فرد فوت شده وارثی ندارد و درخواست ارائه شده بی‌اساس است یا اینکه بین وراث شخص محجوری باشد، در فرضی که برای محجور قیم مشخص نشده باشد، دادستان می تواند بنام محجور به درخواست تصدیق انحصار وراثت اعتراض نماید.
لازم به ذکر است که در صورتی که در زمان فوت نطفه ای منعقد شده باشد، جنین نیز جزء وراث قرار می گیرد و می بایست در دادخواست مربوطه قید شود.
2- افرادی هستند که فکر می‌کنند نامشان باید در میان وراث باشد و نیست یا گواهی انحصار وراثت به زیان آنها صادر شده است. در واقع مطابق ماده ۳۶9 قانون امور حسبی اشخاص ذی نفع می توانند به درخواست تصدیق وهمچنین به تصدیقی که درموضوع وراثت صادر می شود، اعتراض نمایند.

امکان تقسیم ارث و دخل و تصرف در ماترک

اکنون با در اختیار داشتن گواهی انحصار وراثت می‌توانید به شکل کاملا قانونی، سراغ تقسیم ارث بروید. اشخاصی که تصدیق انحصار وراثت تحصیل کرده اند، می توانند مطابق تصدیق نامبرده ترکه ومطالبات متوفی را از کسانی که مدیون یا متصرف مال متوفی هستند، مطالبه نمایند مدیون یا متصرف باید ترکه و مطالبات متوفی را به آنها تسلیم نماید و درصورت تادیه دین و یا تسلیم مال درمقابل هرمدعی وراثت، بری محسوب خواهدشد و مدعی نامبرده حق رجوع به شخص یا اشخاصی خواهد داشت که طلب متوفی را وصول و یا مال متعلق به او ر ادریافت نموده اند. بانک‌ها هم با وجود این گواهی به شما اجازه برداشت از حساب شخص متوفی را خواهند داد. ملکی هم که به نام متوفی در اداره املاک ثبت شده باشد، با ارائه گواهی انحصار وراثت، به نام همه وارثان ثبت خواهد شد. لازم به ذکر است که اشخاص موضوع ماده ۳۴ قانون مالیات‌ها از جمله بانک‌ها، ادارات ثبت اسناد و املاک، دفاتر اسناد رسمی، نهادهای عمومی غیردولتی، شرکت‌ها، صندوق‌های دادگستری و صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور برای تحویل و انتقال اموال و دارایی‌های متوفی به نام وراث یا سایر اشخاص می‌بایست گواهی پرداخت یا عدم شمول مالیات بر ارث را از اداره امور مالیاتی دریافت کنند.
فقط دانستن این نکته ضروری است که درصورت متعدد بودن وراث، یا باید همه در زمان طلب اموال متوفی حضور داشته باشند یا اینکه همه وراث به یکی از ورثه‌‌، وکالت رسمی و محضری بدهند که به‌دنبال جمع‌آوری اموال برود و این در حالتی ممکن است که تمامی وراث با هم توافق داشته باشند.
در واقع در صورت اختلاف میان وراث در خصوص چگونگی تقسیم ماترک و اختلاف در میزان سهم الارث هر یک از ایشان، ورثه برای تعیین میزان ارث و تقسیم آن به دادگاه رجوع و تقاضای تقسیم ترکه می کنند. گاهی هم وراث در این موارد با یکدیگر اختلافی نداشته و خود ورثه طبق قانون و یا توافقات شخصی ، اقدام به تقسیم ارث می کنند.برای جلوگیری از اختلافات آینده بهتر است وراث برای تقسیم ارث به صورت توافقی قرارداد تقسیم ارث منعقد کنند.
در خصوص تقسیم ارث توافقی دانستن نکاتی مهم و ضروری است، که این نکات کلیدی توسط گروه وکلای آریا (وکیل خوب در کنار شما) در مقاله ای با عنوان قرارداد تقسیم ارث توافقی جمع آوری و برای استفاده شما همراهان گرامی در وبسایت آریا وکیل انتشار یافته است، که مطالعه آن به شما عزیزان توصیه می شود.

سوالات متداول انحصار وراثت

1- مدارک لازم برای درخواست گواهی انحصار وراثت چیست ؟
مدارک لازم برای درخواست گواهی انحصار وراثت عبارتند از :
الف) گواهی فوت متوفی
ب) شناسنامه متوفی
ج) کارت ملی متوفی
د) شناسنامه متقاضی گواهی انحصار وراثت
ه) کارت ملی متقاضی گواهی انحصار وراثت
و) شناسنامه و کارت ملی بقیه ورثه
ز) استشهادیه
ح) سند ازدواج متوفی
ط) سند طلاق متوفی
ی) وصیت نامه متوفی (در صورت وجود)
ک) افراد غیر مسلمان باید از مرجع مذهبی خود دستورالعمل راجع به تقسیم ارث و احوال شخصیه را ضمیمه درخواست نمایند.

2- در صورتی که بعضی از ورثه همکاری نکنند و مدارک خود را ارائه ندهند چه باید کرد؟
ممکن است که به دلایلی به یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آنها دسترسی نباشد و یا در فرض در دسترس بودن هم همکاری لازم را نداشته باشند و در نتیجه ارائه مدارک شناسائی ایشان مقدور نباشد. در این موارد به تقاضای ذینفع شورای حل اختلاف از اداره ثبت احوال در این خصوص استعلام می کند.

3- آیا حضور همه ورثه برای درخواست گواهی انحصار وراثت الزامی است ؟
خیر.حتی یک نفر از ورثه یا هر ذینفع دیگری هم می تواند تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت بدهد.

4- استشهادیه در گواهی انحصار وراثت چطور و کجا تنظیم می شود ؟
استشهادیه باید به طور رسمی و در یک دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود.در این استشهادیه سه نفر ذیل آن را امضاء می نماید که دو نفر آنها را سردفتر گواهی می کند و نفر سوم نیاز به گواهی سردفتر نیست.فرم مخصوص تنظیم استشهادیه گواهی انحصار وراثت را اگر دفترخانه اسناد رسمی نداشت می توانید از شورای حل اختلاف بگیرید.
لینک دانلود فرم استشهادیه گواهی انحصار وراثت

5- آیا می شود بدون گواهی انحصار وراثت در اموال متوفی تصرف و دخالت کرد ؟
بدون گواهی انحصار وراثت هیچ گونه تصرفی در اموال غیر منقول و حساب های بانکی و خودرو و سهام متعلق به متوفی نمی توان کرد اما ورثه در عمل می تواند حتی بدون گواهی انحصار وراثت هم در اموال منقولی که نیاز به ثبت رسمی ندارد تصرف و دخالت کند.مثل: اسباب منزل و سایر اشیاء خصوصی متعلق به متوفی.
6- هزینه دادرسی درخواست انحصار وراثت چقدر است؟
در سال 1399 هزینه دادرسی رسیدگی به این موضوع، مبلغی در حدود ۲۰۰ هزار تومان می باشد که در زمان ثبت دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک پرداخت می شود.
7- مبلغ حق الوکاله درخواست صدور گواهی انحصار وراثت چقدر است؟
هزینه وکالت برای دریافت گواهی انحصار وراثت در سال 1399حدود سه میلیون تومان است.
8- مدت زمان صدور گواهی انحصار وراثت چقدر است ؟
همانطور که در نوشته بالا مفصل شرح داده شد، مدت زمان صدور گواهی حصر وراثت در فروض مختلف، تفاوت دارد. ولیکن در حالت معمول برای صدور گواهی انحصار وراثت زمانی در حدود 45 روز لازم است.