قوانین بیت کوین در ایران

تعریف رمز ارز

به زبان ساده، رمزارز ها شکل مجازی پول است. یا به نوعی می توان گفت از انواع متفاوت ارزهای مجازی است که در طراحی آن از فناوری رمزنگاری استفاده شده است. در نتیجه، ما اغلب از آن به عنوان پول مجازی یا دارایی دیجیتال یاد می کنیم.
در تعریف کاملتری می توان گفت که رمزارز از جمله پول های دیجیتال است که برای تولید آن و انجام معاملاتی مانند نقل و انتقالات توسط یکسری الگوریتم های مربوط به رمزگذاری کنترل می شود. رمز ارز ها معمولا به طور غیرمتمرکز یعنی بدون هیچ وابستگی به بانک ها کار می کنند و می توان از آنها استفاده کرد. شناخته شده ترین رمزارز حاضر بیت کوین می باشد.
بیت‌کوین یک رمزارز و یک نظام پرداخت جهانی با کارکردهای مشابه پول بی‌پشتوانه است. از نظر فنی بیت‌کوین نخستین پول دیجیتال نامتمرکز است، چرا که بدون بانک مرکزی یا مسئول مرکزی کار می‌کند. این شبکه همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها مستقیماً و بدون واسطه بین کاربران انجام می‌شود.
بیت‌کوین را شخص یا گروهی از اشخاص ناشناس تحت نام ساتوشی ناکاموتو اختراع کرد و در سال ۲۰۰۹ به عنوان یک نرم‌افزار متن‌باز عرضه شد.
در چند سال گذشته ارزش بیت‌کوین در بازارهای جهانی از چند صدم دلار آمریکا به چند ده هزار دلار افزایش یافته‌است. شمار شرکت‌های خدماتی و تاجرانی که بیت‌کوین می‌پذیرند نیز در حال افزایش است.
هیچ‌کس مالک شبکه بیت‌کوین نیست و مانند ایمیل، کاربران بیت‌کوین هستند که آن را کنترل می‌کنند. کاربردهای بیت‌کوین در هیچ‌کدام از دیگر سامانه‌های پرداخت یافتنی نیست.

ماهیت حقوقی بیت کوین

«پول» بودن، یک جایگاه حقوقی است و پول بودن بیت‌کوین منوط به پذیرش جایگاه حقوقی آن از سوی دولت‌ها است. تاکنون هیچ دولتی حتی ژاپن بیت‌کوین را به عنوان پول به رسمیت نشناخته‌است و دولت‌های ایالات متحده آمریکا، آلمان و چین بر کالا بودن بیت‌کوین تأکید دارند. بیت‌کوین در نظام حقوقی ژاپن و آلمان کالایی است که می‌تواند به عنوان ابزار پرداخت استفاده شود.
ولیکن در کشور ما ایران هنوز چارچوبه مشخص برای آن تعیین نگردیده است و مصوبات و بخشنامه های پراکنده ای توسط نهادهای مرتبط در این خصوص صادر و ابلاغ شده است. بعنوان مثال در اردیبهشت ۱۳۹۷ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که به‌کارگیری بیت‌کوین و ارزهای مجازی دیگر در همه مراکز پولی و مالی ممنوع است.

همچنین بعدها و بر اساس اصلاح مصوبه تعیین تکلیف تجهیزات استخراج رمزارز در آبان ۴, ۱۳۹۹ رمز ارز‌های استخراج شده بر اساس مجوز‌های صادره این تصویب‌نامه صرفاً برای تأمین ارز واردات کشور و بر اساس مقرراتی که بانک مرکزی تعیین می‌کند، قابل مبادله خواهند بود و مصوبه ۵۸۱۴۴/ت/۵۵۶۳۷/ه مورخ ۹۸/۵/۱۳ .همچنین استخراج کنندگان باید رمز ارز دست اول تولیدشده را تا سقف مجاز و به صورت مستقیم (بدون واسطه) به کانال‌های معرفی شده بانک مرکزی عرضه کنند.
بر این اساس، سقف مجاز رمز ارز استخراج شده و قابل مبادله توسط هر واحد استخراج کننده، بر اساس میزان انرژی مصرف شده از سوی آن واحد، طبق دستورالعملی که توسط وزارت نیرو تدوین می‌شود، تعیین و به صورت دوره‌ای به بانک مرکزی اعلام خواهد شد.
النهایه بجهت فقدان قانون مشخص در زمینه رمزارزها و عدم شفافیت قوانین موجود در این خصوص و تبعات سنگین حقوقی و کیفری احتمالی برای اشخاصی که قصد فعالیت در این حوزه را دارند توصیه می شود که قبل از هر اقدامی با وکلای متخصص در این زمینه(وکیل متخصص بیت کوین) مشاوره نموده و اطلاعات لازم را بدست بیاورند.

احکام قانونی مرتبط با بیت کوین

الف) خرید و فروش بیت کوین

در خصوص ارز دیجیتال و آثار حقوقی آن باید گفت: طبق اطلاعیه ی بانک مرکزی ایران در دی ماه سال 96، هر گونه استفاده، خرید و فروش ارزهای دیجیتال در موسسات مالی، بانک ها و صرافی هایی که از بانک مرکزی مجوز دارند، رسما ممنوع اعلام گردید. البته در گذشته نیز این ممنوعیت وجود داشت ولی بخشنامه ای رسمی برای آن صادر نشده بود. در حقیقت در عمل صرافی ها و بانک هایی که تحت نظر بانک مرکزی بودند، به طور رسمی منع شدند.
بعد از صدور این حکم، معاون فناوری های بانک مرکزی در رابطه با ممنوعیت خرید، فروش بیت کوین اعلام داشت، در هیچ زمانی، هیچ سیاستی نهایی نیست و این سیاست برای یک بازه ی زمانی مشخص در نظر گرفته شده است.
رئیس بانک مرکزی ایران نیز در پاسخ به این سوال که آیا ایران در حال بررسی بیت کوین به عنوان وسیله ی محاسباتی متقابل است؟ گفت: هنوز نمی توان در رابطه با این فضا با قطعیت سخن گفت.
این در حالی است که بانک مرکزی به علت آن که کلاهبرداری و پولشویی عنوان می شد، دستور به مسدود سازی سایت های خرید، فروش بیت کوین را صادر نمود. هم اکنون هیچ گونه مجوزی برای تاسیس صرافی و یا سایت خرید، فروش بیت کوین به وسیله ی بانک مرکزی صادر نگردیده و همه ی مراکز فعلی و سایت ها به طور غیر رسمی کار می کنند.

ب) استخراج بیت کوین

ارزهای دیجیتالی مثل بیت کوین برای تحویل و تولید به دستگاه هایی به نام ماینر احتیاج دارند. این دستگاه ها بسیار پر مصرف بوده و برق زیادی را مصرف می کنند. تا جایی که عواید آن برای عده ی کمی بوده و ضرر آن بیشتر برای اقتصاد ملی، مصرف کنندگان خانگی و تولیدات صنعتی کشور است

مجازات استخراج رمز ارزها

مطابق ماده ی دو قانون مجازات اسلامی، هر فعل و یا ترک فعلی که قابل مجازات باشد، جرم به حساب می آید و نمی شود هیچ فعلی را جرم به حساب آورد؛ مگر در حالتی که به موجب قانون، برایش مجازات تعیین شده باشد. از آنجایی که قانون برای بیت کوین مجازاتی در نظر گرفته نشده است، نمی توان آن ها را جرم دانست.

جواز استخراج رمزارزها

در کشور ما ایران، استخراج بیت کوین قانونی است ولی برای انجامش بایستی از وزارت صنعت مجوز دریافت نمود. تا جایی که بدون داشتن مجوز این کار غیر قانونی به حساب می آید و سازمان برق هم می تواند اقدام به قطع انشعاب استفاده کنندگان از تجهیزات مرتبط با آن بنماید.
از طرفی نمی توان گفت که صرف این‌که قانون مشخصی در زمینه استخراج رمز ارزها وجود ندارد، راه‌های برخورد با آن هم کاملاً بسته است. در واقع تحت شرایطی اقدامات انجام گرفته در این خصوص را می توان تحت عناوین مجرمانه ای همچون؛ انشعاب برق غیر مجاز، قاچاق کالا(ماینر) و تحصیل مال از طریق نامشروع تحت تعقیب و مجازات نمود.

مجازات انشعاب برق غیر مجاز

ماده یک قانون مجازات استفاده کنندگان غیر مجاز از آب، برق، تلفن، فاضلاب و گاز مصوب سال ۱۳۹۶ مقرر داشته است: « هر شخصی بدون دریافت انشعاب قانونی آب، برق، گاز و شبکه فاضلاب و اشتراک خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات مبادرت به استفاده از خدمات مزبور کند و با داشتن انشعاب مبادرت به استفاده غیر مجاز کند، علاوه بر الزام به پرداخت خدمات مصرفی و جبران خسارت و سایر حقوق مربوطه جریمه شود.»

مجازات قاچاق دستگاه ماینر

دستگاه‌های ماینر و تجهیزات جانبی آن که به طور غیر قانونی وارد کشور شده قاچاق بوده و نگهداری و خرید و فروش آن ممنوع است. مجازات قاچاق ماینر با توجه به گستردگی آن عبارت است از ضبط کالا و جزای نقدی یک تا سه برابر معادل ارزش کالا که قاضی تعزیرات حکومتی یا دادگاه حسب مورد با توجه به اوضاع و احوال وقوع جرم نسبت به تعیین مجازات اقدام می نماید.

مجازات تحصیل مال از طریق نامشروع

با توجه به اینکه به برق در ایران بالاخص جهت مصارف صنعتی و کشاورزی یارانه پرداخت می‌شود و هزینه آن پایین است، بسیاری از کسانی که در کار استخراج ارز دیجیتالی هستند، با سوءاستفاده از این موضوع سوله‌هایی که مجهز به برق صنعتی یا کشاورزی هستند را برای استخراج اجاره یا خریداری می کنند. که این اقدام می تواند بعنوان تحصیل مال از طریق نامشروع تحت تعقیب قرار گیرد و علاوه بر رد مال تحصیل شده مجازات آن سه ماه تا دو سال حبس و یا جریمه نقدی معادل دو برابر مال به دست آمده می باشد.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره قوانین رمزارزها و همچنین مشاوره رایگان با وکیل دادگستری متخصص با آریاوکیل تماس بگیرید.