تنفیذ وصیت نامه
قانون، وصیت را تا یک سوم اموال بعد از فوت فرد صحیح می داند، اما مازاد بر آن یعنی اضافه بر یک سوم اموال، وصیت در صورتی صحیح است که ورثه آن را تنفیذ یا تایید کند. تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید، امضا یا اجازه می باشد یعنی در صورتی که شخصی فوت کرده باشد و برای همه اموال خود وصیت کند مانند این که وصیت کند همه اموالش را به خیریه ببخشد یا بخشی از اموال را به یکی از افراد ذی نفع بدهد، در صورتی که سایرین اعتراض داشته باشند میتوانند نسبت به وصیت نامه اعتراض کرده و یا درخواست تنفیذ وصیت نامه دهند. قانون برای یک سوم اموال اجازه می‌دهد که به وصیت موصی عمل شود و برای باقی اموال در صورتی صحیح است که ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند. پس به طور کلی می‌توان عنوان کرد، تنفیذ وصیت نامه به معنای تایید ورثه نسبت به انجام وصیت موصی می باشد. اما با توجه به آن که اقسام وصیت نامه عنوان شد و تعریفی از وصیت نامه رسمی عنوان کردیم، مطابق ماده ۲۷۶ از قوانین امور حسبی وصیت نامه به انواع خودنوشت، رسمی و سری تقسیم‌بندی می‌شود. همانطور که عنوان شد وصیت نامه رسمی نیاز به تنفیذ ندارد.با توجه به وصیت نامه خودنوشت و سری باید گفت در وصیت نامه خود نوشت وصیت به خط وصیت کننده نوشته شده است و به امضا و تاریخ می رسد، اما وصیت نامه سری وصیتی است که به خط موصی و یا هر شخص دیگری نوشته و به امضای موصی رسیده پس از تنظیم در اداره ثبت اسناد و یا دفاتر ثبت اسناد رسمی به عنوان امانت سپرده شده است و پس از فوت موصی ورثه می توانند آن را دریافت کنند و حتی خود موصی نیز در زمان حیات میتواند آن را مسترد نماید. در بحث تنفیذ وصیت نامه همانگونه كه عنوان شد در وصیت خود نوشت و سری نیاز به تنفیذ می باشد در حقیقت ممکن است ورثه آن را تایید کند.
دعوای تنفیذ وصیت نامه
اگر بخواهیم موضوع را به صورت روان تر بیان کنیم، در صورتی که درخواست تنفیذ وصیت نامه و یا اعتراض به وصیت نامه به دادگاه و یا محکمه ارجاع داده شود، تنها در صورتی وصیت نامه قابل اجرا میباشد که ورثه و افراد ذینفع نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام و اقرار کند. در غیر این صورت دادگاه به هیچ عنوان حق تایید و تنفیذ را نخواهد داشت. اگر حتی ادله اثباتی دیگری برای درستی وصیت نامه عادی هم وجود داشته باشد بدون تنفیذ وصیت نامه توسط افراد ذینفع وصیت نامه قابل تایید نخواهد بود. اما سوالی که پیش می آید، در صورتی که برخی از ورثه نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند و برخی دیگر تایید نکند، تکلیف وصیت نامه و نحوه اجرای آن به چه صورت خواهد بود؟ می‌توان عنوان کرد در صورتی که برخی از افراد اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند تنها برای افرادی که آن را تایید کرده اند قابل اجرا خواهد بود. یعنی فرض کنید موصی در وصیت نامه خود برای دو سوم اموال تکلیف را بیان کرده و یا در حقیقت دو سوم اموال خود را به کسی داده است ، اگر برخی از فرزندان اقدام به تنفیذ وصیت نامه کنند و برخی دیگر نسبت به آن اعتراض داشته باشند، انتقال مال تنها برای افرادی قابل اجراست که اقدام به تنفیذ وصیت نامه کردند و برای سایر فرزندان و یا سایر وراث قابل اجرا نخواهد بود.
عدم نفوذ و تنفیذ وصیت نامه
عدم نفوذ معامله، به حالتی اطلاق می‌شود که شخصی در حقوق و اموال شخص دیگر تصرف و به نمایندگی از او اقدام می کند که بیش از مقدار معین و اختیار داده شده است، در این صورت، نسبت به مقداری که اجازه داده نشده است، معامله دارای هیچ اثر حقوقی نخواهد بود ولی معامله هم باطل نخواهد بود.
در صورتی که اصیل یا مالک که نماینده او اقدام کرده است، اقدامات نماینده خود را قبول کند، معامله دارای اثر حقوقی خود خواهد بود که به این حالت تنفیذ می گویند و در صورتی که مالک معامله را رد نماید در نتیجه معامله باطل خواهد بود و دارای هیچ گونه اثر حقوقی نخواهد بود.
تکلیف قانونی در مورد درخواست تنفیذ وصیت نامه غیر نافذ
موصی در هنگام تنظیم وصیت، نمی‌تواند بیش از یک سوم اموال خود را وصیت کند و در صورتی که اقدام به وصیت بیش از یک سوم اموال خود نماید. در اصطلاح حقوقی وصیت نامه نسبت به مازاد وصیت شده غیر نافذ و نا معتبر خواهد بود و بعد از فوت موصی دارای اثر حقوقی نخواهد بود ولی نسبت به مازاد باطل هم نمی‌باشد.
با توجه به اینکه ورثه، خود بعد از فوت موصی مالکین بالفعل اموال متوفی هستند، نسبت به مازاد که در تملک آنها می باشد میتوانند تصمیم بگیرند که َان را قبول و تنفیذ نمایند، که در این صورت مقدار مازاد به تملک موصی له در می‌آید که این خود میتوانند به صورت معوض، مازاد وصیت نامه را تنفیذ نمایند و موصی له ثمن مازاد را پرداخت کند و یا اینکه مجانا مازاد وصیت را تنفیذ و منتقل کنند و یا اینکه ان را رد نمایند که در این صورت مقدار مازاد همچنان در تملک ورثه باقی خواهد ماند.
مدارک مورد نیاز جهت طرح دعوای تنفیذ وصیت نامه :
1- تصویر مصدق وصیت نامه (اجباری)
2- تصویر مصدق گواهی فوت (اجباری)
3- به همراه داشتن کارت ملی جهت احراز هویت و کارت عابر بانک جهت پرداخت هزینه دادرسی الزامی است.
*در صورت عدم وجود مدارك اختياري فوق مي توانيد يكي از دلایل ذيل را ارائه نماييد.
1- استماع شهادت شهود و مطلعين. 2- تحقیقات محلی. 3- شماره پرونده استنادي. 4- ساير دلايل و مستندات
اقسام وصیت نامه
ماده 276 قانون امور حسبی وصیت نامه را به سه نوع خودنوشت، رسمی و سری تقسیم نموده است.
وصیت نامه رسمی، در دفاتر اسناد رسمی تنظیم و دارای اعتبار سند رسمی می باشد.
وصیت نامه خودنوشت وصیتی است که تمام آن به خط موصی نوشته می شود و دارای تاریخ، روز، ماه و سال به خط موصی بوده و به امضای او می رسد( اثر انگشت و مهر موصی معتبر نیست).
وصیت نامه سری وصیتی است که می تواند به خط موصی یا شخص دیگری نوشته شود اما در هر صورت باید به امضا موصی برسد و بعد از تنظیم در اداره ثبت اسناد و املاک یا دفترخانه اسناد رسمی به امانت سپرده شوند و موصی یا ورثه هر زمان که بخواهند می توانند، آن را مسترد نمایند.
نکته:
کسی که سواد ندارد، نمی‌تواند وصیت‌نامه خونوشت و سری تنظیم نماید.
اعتراض به وصیت نامه
وصیت‌نامه رسمی چون یک سند رسمی و دارای اعتبار قانونی اسناد رسمی می باشد قابل اعتراض و تردید نیست مگر در موارد استثنایی مثل استناد به عدم صلاحیت سردفتر یا حجر موصی در زمان تنظیم سند و امثالهم بتوان نسبت به آن اعتراض نمود.
اما وصیت‌نامه سری و خودنوشت، قابل اعتراض و قابل تنفیذ (تایید) از ناحیه ورثه می باشد.
ماده 291 قانون امور حسبی و رای وحدت رویه هیات عمومی دیوان عالی کشور مقرر نموده که وصیت‌نامه عادی(اعم از سری و خودنوشت) در صورتی قابلیت تایید و تنفیذ توسط دادگاه را دارد که اشخاص ذینفع به صحت آن اقرار نمایند، در غیر این صورت حتی در صورت وجود دلایل اثباتی دیگر همچون شهادت شهود نمی توان حکم به صحت وصیت‌نامه عادی نمود و دادگاه اجازه تایید و تنفیذ آن را نخواهد داشت.
در صورتی که تعدادی از اشخاص ذینفع، وصیت‌نامه را تنفیذ نمایند و بقیه تایید نکنند، مفاد وصیت نامه تنها در حق کسانی که آن را تایید و به صحت آن اقرار نموده اند، معتبر و قابل اجراست و نسبت به بقیه که تایید ننموده اند قابل اعمال نیست؛ غیر از موارد مذکور، دعوی تایید و تنفیذ وصیت‌نامه قابلیت استماع را ندارد.
البته اگر موصی‌له وصیت تملیکی غیر قابل شمارش باشند مثل اینکه وصیت به نفع امور عام المنفعه باشد نیازی به قبول موصی له وجود ندارد.
اگر عین یا منفعت مالی که موصی در وصیت تملیکی به موصی له واگذار کرده مال موصی نباشد وصیت، باطل خواهد بود.
هیچ کس نمی‌تواند به موجب وصیت خود، یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث بردن محروم کند و چنین وصیتی باطل تلقی می شود.
در وصیت عهدی، شخص وصی مأمور می‌شود تا نسبت به یک سوم اموال مورد وصیت اقداماتی که موصی در حدود وصیت به او واگذار کرده انجام دهد یا اینکه اگر موصی فرزند صغیری داشته امور غیر مالی و مالی مربوط به صغیر را تا زمانی که بالغ و رشید می شود برعهده بگیرد.
در وصیت عهدی وصی تا زمانی که موصی زنده است اگر از تنظیم وصیت و مفاد آن خبر داشته می تواند وصیت را رد کند اما اگر موصی فوت شود، وصی حق رد وصیت را ندارد.
به‌طور کلی می‌توان وصیت فقهی را مربوط به احوال شخصیه وصیت‌کننده و پیگیریِ آن، دانست؛ و افرادی که به ترتیب شایسته انفاق هستند، عبارتند از:
پدر و مادر
خود و خانواده‌اش
نزدیکان فقیر
همسایگان فقیر
در راه خدا که اجرش از همه کمتر است.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره وصیت نامه و همچنین مشاوره با وکیل متخصص امور حسبی با آریا وکیل تماس بگیرید.
سوالات متداول
در صورتی که ورثه یا افراد ذینفع صغیر باشند برای تنفیذ وصیت نامه باید چه اقدامی صورت گیرد؟
همان گونه که قانون بیان میکند. در صورتی که فرد صغیر بین وراث وجود داشته باشند حق تنفیذ وصیت نامه برای مازاد بر ثلث اموال برای صغیر وجود ندارد، لازم به ذکر است که ولی و یا وصی و قیم نمی تواند برای مازاد بر ثلث نسبت به سهم صغیر، اقدام به تنفیذ وصیت نامه نمایند. تنها در صورتی که اجرای وصیت مشروط به تایید و تنفیذ وصیت نامه توسط صغیر بوده باشد و عدم اجازه فرد سبب ایجاد اخلال و یا ضرر شود. وصی و یا قیم صغیر می تواند نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کند. باید توجه شود در صورتی که ولی و یا وصی برای صغیر وجود داشته باشد، جهت تنفیذ وصیت نامه دادسرا اجازه دخالت ندارد. اما در صورتی که قیم وجود داشته باشد باید حتماً به تایید دادستان برسد.
طرح تنفیذ وصیت نامه چگونه میباشد؟
با توجه به این نکته که تنفیذ وصیت نامه تنها در رابطه با وصیت نامه سری و خودنوشت قابل تایید است در صورتی که افراد ذی نفع بخواهند نسبت به تنفیذ وصیت نامه اقدام کنند، میتواند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست خود را مبنی بر تنفیذ وصیت نامه مطرح کرده، همچنین پس از شهادت شهود و ارائه دلایل به کارشناس رسمی، تقاضای تنفیذ وصیت نامه نمایند.
آیا اجرای وصیت نامه برای مازاد بر ثلث اموال در هر حالت قابل تنفیذ خواهد بود؟
به طور کلی می‌توان گفت تنفیذ وصیت نامه تنها در رابطه با وصیت سری و خودنوشت قابل اجرا خواهد بود، در صورتی که پیش از زمان وفات موصی با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی اقدام به تنظیم وصیت برای مازاد بر یک سوم اموال کند، با توجه به قوانین مربوط به مفاد اسناد رسمی وصیت از نوع رسمی بوده و باید وصیت اجرا شود و فقط در صورتی غیر قابل اجراست که به نحوی وصیت نامه باطل شود. لازم به ذکر است که ملاک وصیت، اموال در زمان وفات وصیت کننده بوده است. یعنی ممکن است وصیت کننده در زمان حیات خود اموال را منتقل کرده پس این اموال قابل انتقال نخواهد بود. اما با توجه به آن که پس از فوت موصی میزان اموال وصیت شده تعیین می شود، در صورتی که وصی برای اجرای وصیت نامه به صورت رسمی وجود داشته باشد امکان عدم اجرا برای وصیت وجود ندارد و تنفیذ وصیت نامه به صورت رسمی تعیین می گردد. اما ورثه میتوانند با ادله‌ای دادگاه را متقاعد به عدم تنفیذ وصیت نامه کنند. در صورتی که دادگاه نسبت به ابطال آن حکم صادر کند، حکم دادگاه تنها توقیف یا ابطال عملیات اجرایی وصیت خواهد بود.
یک پاسخ
سلام خیلی خوب با فوت بیشتر ادامه بدید